Nieszczelne jelito – nieszczelny mózg
Zapewne wiele osób słyszało o tzw. nieszczelnym jelicie (ang. leaky gut). Medycyna funkcjonalna zajmuje się tematem szczelności jelit od ok. 20 lat. Środowisko zewnętrzne oraz to co zjadamy od wnętrza naszego organizmu oddziela w jelitach jedynie jedna warstwa komórek nabłonka jelitowego. Komórki te ściśle do siebie przylegają (tzw. tight junctions) i pozwalają na wchłanianie przez organizm jedynie substancji strawionych, niezbędnych do funkcjonowania organizmu (np. pojedynczych aminokwasów). Stanowią barierę przed wtargnięciem bakterii czy wirusów oraz nie strawionych cząstek pokarmowych. Jednak w wyniku uszkodzenia nabłonka jelitowego dochodzi do rozszczelnienia połączeń pomiędzy komórkami nabłonka jelitowego, co powoduje wchłanianie przez organizm nie do końca strawionych resztek pokarmowych. Powoduje to, że do wnętrza organizmu dostają się na przykład zamiast pojedynczych aminokwasów – cząsteczki białka, wnikają metabolity bakterii. Nasz organizm traktuje je wtedy jako zagrożenie (w końcu wirus czy bakteria to też białko) i uruchamia reakcję obronną- immunologiczną wywołującą stan zapalny.
Wpływ na szczelność jelit mają:
- czynniki genetyczne (np. celiakia),
- dieta – uboga w błonnik, bogata w przetworzone produkty,
- infekcje przewodu pokarmowego,
- niedotlenienie np. w wyniki infekcji,
- stres glukooksydacyjny - w cukrzycy, hiperglikemii, nadmiernym spożyciu cukru,
- antybiotykoterapia,
Aktualne badania naukowe wskazują, że zwiększenie przepuszczalności bariery jelitowej może przyczyniać się zwiększonej przepuszczalności bariery krew-mózg.
Bariera krew- mózg jest fizyczną i biochemiczną barierą oddzielającą krew od tanki mózgowej. Jej nieprzepuszczalność chroni mózg przed wirusami, bakteriami, substancjami chemicznymi oraz pozwala na przenikanie do mózgu jedynie potrzebnych mu substancji (tlen, glukoza, niektóre leki). Zaburzenia mikroflory jelitowej, stany zapalne w organizmie mogą zwiększać przepuszczalność bariery krew- mózg. Stan zapalny zwiększa przepuszczalność bariery krew- mózg, prowadząc do powstanie tzw. „nieszczelnego mózgu” (leaky brain). Nieszczelność bariery krew-mózg zwiększa wpływ na mózg mediatorów stanu zapalnego, toksyn bakteryjnych czy środowiskowych, leków.
Nieszczelny mózg wiązany jest obecnie z pojawieniem się takich chorób jak:
-choroba Alzheimera,
-choroby ze spektrum autyzmu,
-depresja,
-schizofrenia,
-choroby neurologiczne- stwardnienie rozsiane, ch. Parkinsona
Zaburzenia mikroflory jelitowej wpływają na szczelność bariery krew mózg. Potwierdziły to badania przeprowadzone na myszach. Myszy zostały pozbawione naturalnie bytującej w nich flory bakteryjnej. „Zasiedlenie” jelit takich myszy prawidłową dla nich florą bakteryjną, zmniejszało przepuszczalność bariery krew-mózg.
Stres psychiczny powoduje zmianę we florze jelitowej oraz powoduje zwiększenie przepuszczalności jelit, co powoduje rozwój stanu zapalnego, zwiększenie przepuszczalności bariery krew-mózg i rozwinięcie objawów depresji. Jelita komunikują się z mózgiem za pomocą nerwu błędnego, produkowanych przez bakterie jelitowe krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, niezbędnych do budowy komórek nerwowych czy za pomocą fragmentów komórek bakterii jelitowych dostających się do krwi (hipoteza na etapie badań klinicznych). W związku z tym można mówić o istnieniu osi jelita-mózg.
Zaburzenia funkcjonowania jelit (nieszczelne jelito, zaburzenia składu mikrobiomu) może przyczyniać się do powstawania wielu zaburzeń psychicznych. W naszym organizmie nic nie funkcjonuje samodzielnie, wszystko jest ze sobą powiązane. Według medycyny funkcjonalnej leczenie depresji samymi lekami przeciwdepresyjnymi nie ma sensu, bo nie dociera do korzeni choroby, a jedynie redukuje objawy. Pacjenta trzeba leczyć kompleksowo, bo tylko wtedy jesteśmy w stanie wyleczyć przyczynę choroby. Medycyna funkcjonalna przywiązuje bardzo duże znaczenie do poprawy funkcjonowania i odzyskania równowagi przewodu pokarmowego. Większość naszych chorób zaczyna się od jelit.
Źródła:
1. Leaky Gut, Leaky Brain? Obrenovich MEM. Microorganisms. 2018 Oct 18;6(4). pii: E107. doi: 10.3390/microorganisms6040107. Review.
2. The Perturbance of Microbiome and Gut-Brain Axis in Autism Spectrum Disorders.
Fowlie G, Cohen N, Ming X., Int J Mol Sci. 2018 Aug 1;19(8). pii: E2251. doi: 10.3390/ijms19082251.
3. The Gut-Brain Axis in Alzheimer's Disease and Omega-3. A Critical Overview of Clinical Trials. La Rosa F, Clerici M, Ratto D, Occhinegro A, Licito A, Romeo M, Iorio CD, Rossi P.,Nutrients. 2018 Sep 8;10(9). pii: E1267. doi: 10.3390/nu10091267. Review.
4. Increased Intestinal Permeability and Decreased Barrier Function: Does It Really Influence the Risk of Inflammation? Fukui H, Inflamm Intest Dis. 2016 Oct;1(3):135-145. doi: 10.1159/000447252. Epub 2016 Jul 20. Review.
5. Breaking down the barriers: the gut microbiome, intestinal permeability and stress-related psychiatric disorders. ,Kelly JR, Kennedy PJ, Cryan JF, Dinan TG, Clarke G, Hyland NP.
Front Cell Neurosci. 2015 Oct 14;9:392. doi: 10.3389/fncel.2015.00392. eCollection 2015. Review.