Przyczyny zaburzeń pracy tarczycy
W ciągu ostatnich lat zaobserwowałam, że zgłasza się do mnie coraz więcej pacjentów (a szczególnie pacjentek) z zaburzeniami funkcji tarczycy, głównie z jej niedoczynnością i chorobą Hashimoto. Każde zaburzenie funkcji tarczycy może wpływać na nastrój czy objawy lękowe i znacznie utrudniać leczenie. Od kiedy zainteresowałam się medycyną funkcjonalną oraz szukaniem i leczeniem przyczyn różnych schorzeń, dowiedziałam się też o możliwych przyczynach zaburzeń funkcji tarczycy. Wiem, że jeśli usuniemy przyczynę choroby to i w znacznym stopniu usuniemy samą chorobę.
Obecnie uważa się, że nawet 10% społeczeństwa może cierpieć na subkliniczną postać niedoczynności tarczycy, a 1% społeczeństwa ma objawy kliniczne niedoczynności tarczycy (dane dotyczą społeczeństwa amerykańskiego). Biorąc pod uwagę, że każda komórka naszego organizmu posiada receptory dla hormonów tarczycy, ich niedobór będzie wpływał na funkcjonowanie całego organizmu. Nadrzędną rolę nad produkcją hormonów tarczycy ma mózg, a właściwie jego część zwana podwzgórzem, które produkuje TRH- tyreoliberynę, wpływającą na produkcję przez przysadkę TSH (hormon tyreotropowy). Pod jego wpływem dochodzi do produkcji i uwalniania hormonów tarczycy- tyroksyny -T4 i trójjodotyroniny -T3. Tarczyca produkuje jedynie ok. 5% T3, reszta to T4. T4 za pomocą enzymów zwanych dejodynazami ulega konwersji do T3 lub rT3 (reverse T3). T4 jest formą nieaktywną metabolicznie, aktywna jest T3 i rT3. Następnie ponownie za pomocą dejodynaz dochodzi do konwersji do nieaktywnej formy - T2. To nasz organizm decyduje który rodzaj T3 powstanie. rT3 produkowane jest w czasie głodu, stresu, infekcji, ma zadanie hamujące nasz organizm i oszczędzające energię, zwalnia nasz metabolizm. To nasz organizm decyduje , którą formę T3 zsyntetyzuje. Jeśli dojdzie do zaburzenia któregokolwiek z tych etapów produkcji hormonów tarczycy, prowadząc do ich niedoboru, będziemy mieli do czynienia z niedoczynnością tarczycy.
Wpływ na produkcję hormonów przez tarczycę oraz konwersję T4 do T3 będą mieć:
1. stres - zmniejsza wydzielanie TRH, TSH oraz produkcję hormonów przez tarczycę, stres zwiększa produkcję kortyzolu , który wpływa na produkcję hormonów tarczycy (dlatego według medycyny funkcjonalnej nie da się „naprawić” tarczycy, bez wcześniejszego ustabilizowania pracy nadnerczy), zwiększa ilość rT3- zarówno stres fizyczny np. zawał serca, ciężka choroba jak i psychologiczny- egzaminy, problemy w pracy
2. zapalenie – stan zapalny w organizmie, nieważne jakiego pochodzenia ( np. z nieszczelnego jelita) powoduje wzrost produkcji cytokin prozapalnych , które bezpośrednio mogą wpływać na produkcję T3
3. infekcje- zakażenie wirusem Epstein-Barr, borelioza, obecność Blastocystis hominis- może wiązać się z nieprawidłową reakcją immunologiczną wpływającą na pracę tarczycy, niektóre badania wskazują na związek ch. Hashimoto z infekcją Helicobakter pylori
4. dieta
- dieta wysokowęglowodanowa, niskobiałkowa
- gluten- badania wykazały, że u osób na diecie bezglutenowej dochodzi do poprawy funkcji tarczycy,
- goitrogeny- substancje zawarte w niektórych produktach spożywczych , które zmniejszają wychwytywanie jodu przez komórki tarczycy- ich wpływ jest dyskusyjny, uważa się, że goitrogeny poddane obróbce cieplnej mają już tak negatywnego wpływu na tarczycę,
- soja- jej wpływ jest dyskusyjny, niektóre badania wykazały, że zaburza pracę tarczycy, inne tego nie potwierdziły,
- dieta niskokaloryczna- w czasie niskiej podaży kalorii dochodzi do obniżenia produkcji T3 na korzyść rT3, nie dochodzi do zmian w produkcji T4,
- niedobory pokarmowe: cynku (zwiększa ilość fT3 , zmniejsza ilość rT3), selenu- wpływa na funkcję selenoprotein w tarczycy m.in. dejodynazy, która wpływa na konwersję T4 do T3, zmniejsza miejscowy stan zapalny, żelaza- niedobór żelaza zmniejsza aktywność peroksydazy tarczycowej, tym samym zmniejszając produkcję hormonów tarczycy, jodu zarówno zbyt wysoka jak i zbyt niska podaż jodu może powodować zaburzenia pracy tarczycy , witamin A i D
5. niektóre leki – blokują konwersję T4 do T3 – beta blokery, antykoncepcja hormonalna, estrogenowa terapia zastępcza, fenytoina, cytostatyki, teofilina, lit
6. toksyny- ponad 150 środków chemicznych używanych w przemyśle wpływa na pracę tarczycy w tym- kadm, ołów, dioksyny, rtęć, nadmiar fluoru
7. inne hormony- kortyzol (ściśle związany z przewlekłym stresem), zwiększony poziom estrogenów
8. rT3- hamuje dejodynazy D1 i D2 biorące udział w konwersji T4 do T3, tym samym zmniejsza produkcję T3
Patrząc na powyższe przyczyny zaburzeń pracy tarczycy trochę przestaję się dziwić, że niedoczynność tarczycy stała się prawdziwą epidemią – jesteśmy zestresowani, jemy zbyt dużo węglowodanów, często stosujemy diety odchudzające, jesteśmy narażeni na toksyny i wszechobecne estrogeny.